Boyun tutulması, boyun nahiyəsindəki əzələlərdə gərginlik və ya yüklənmə nəticəsində yaranan bir vəziyyətdir.
Boyunda hiss edilən sərtlik və ağrı gündəlik həyat fəaliyyətlərinə mənfi təsir edə bilən bir vəziyyətdir. “Boyun tutulması” olaraq bilinən bu hal; əzələ gərginliyi, həddindən artıq istifadə və ya düzgün olmayan qamət səbəbindən ortaya çıxa bilər.
Əlamətləri boyun nahiyəsində sərtlik, ağrı və hərəkət məhdudiyyəti şəklində özünü göstərir. Adətən bir neçə gün ərzində öz-özünə sağalmağa meyilli olsa da, əlamətlər qalıcı olarsa və ya şiddətlənərsə, peşəkar tibbi yardım almaq vacibdir.
Boyun Tutulmasının Əlamətləri Nələrdir?
Boyun tutulması, boyun nahiyəsindəki əzələlərdə gərginlik və ya yüklənmə nəticəsində yaranan bir vəziyyətdir. Əlamətləri adətən boyun nahiyəsindəki anormal əzələ fəaliyyəti və toxumalardakı qıcıqlanmanın birləşməsi şəklində meydana gəlir.
Boyun tutulmasının əlamətləri bunlardır:
Ağrı: Boyun tutulması ani bir hərəkət, yanlış qamət və ya əzələ gərginliyi səbəbindən yaranır. Bu səbəbdən ən bariz əlamət boyun nahiyəsində şiddətli ağrıdır. Ağrı zamanla arta bilər, çiyinlərə və kürəyin yuxarı hissəsinə yayıla bilər.
Sərtlik: Boyun tutulması, boyun hərəkətlərində məhdudiyyət və sərtlik hissi ilə xarakterizə olunur. Başın sağa, sola, yuxarı və ya aşağı hərəkəti çətinləşə bilər. Bu da gündəlik fəaliyyətlərə mənfi təsir göstərə bilər.
Başgicəllənmə və Yorğunluq: Əlamətlər adətən başgicəllənmə və ümumi yorğunluq hissi ilə birlikdə müşahidə edilə bilər. Bu vəziyyət, boyun nahiyəsindəki əzələlərin davamlı olaraq gərgin vəziyyətdə olmasından qaynaqlana bilər.
Boyun Dərisində Həssaslıq: Boyun tutulması zamanı boyun dərisi həssaslaşa və toxunuşa qarşı duyarlılıq göstərə bilər.
Əzələ Gərginliyi: Əzələlər həddindən artıq fəaliyyət, yanlış qamət və ya uzun müddət sabit vəziyyətdə qalma səbəbindən gərilə bilər.
Hərəkət Məhdudiyyəti: Boyun tutulması boyundakı əzələləri gərginləşdirdiyi üçün hərəkət məhdudiyyətinə səbəb ola bilər. Başın sağa-sola, yuxarı-aşağı çevrilməsi və ya əyilməsi çətinləşə bilər. Bu da gündəlik fəaliyyətlərə mənfi təsir göstərə bilər.
Çiyin və Kürəyin Yuxarı Hissəsində Ağrı: Boyun tutulması çiyinlərdə və kürəyin yuxarı hissəsində ağrıya səbəb ola bilər. Bu ağrı boyundakı əzələ gərilməsindən qaynaqlanır və çiyinlərin hərəkətini məhdudlaşdıra bilər.
Baş Ağrısı: Boyun tutulması baş ağrısı ilə birlikdə müşahidə edilə bilər. Baş ağrısı adətən gicgahlarda və ya başın arxa hissəsində hiss olunur.
Boyun tutulması niyə olur?
Boyun tutulması zamanı əzələlərin anormal yığılması, gündəlik fəaliyyətlər zamanı çətinliyə səbəb ola bilər. Xüsusilə fəaliyyətlər zamanı əzələlərə düşən artıq yük də bu vəziyyəti daha da tətikləyə bilər.
Aşağıdakı amillər bu vəziyyətlərə səbəb ola bilər:
Əzələ Gərginliyi və Həddindən Artıq İstifadə: Boyun tutulmasının ən çox yayılmış səbəblərindən biri boyundakı əzələlərin həddindən artıq gərginləşməsi və ya çox istifadə edilməsidir. Uzun müddət kompüterdən istifadə, monoton bir vəziyyətdə işləmək və ya uzun müddət avtomobil sürmək kimi gündəlik fəaliyyətlər zamanı yarana bilər.
Qamət Pozğunluğu: Qamət pozğunluğu, boyun nahiyəsindəki onurğanın və əzələlərin düzgün dəstək ala bilməməsinə səbəb ola bilər. Xüsusilə masa arxasında işləyən şəxslərdə tez-tez rast gəlinən bu vəziyyət, zamanla boyun tutulmasına yol aça bilər.
Disk Problemləri: Boyun fəqərələri arasındakı disklərin degenerasiyası və ya disk yırtığı (qrija) da boyun tutulmasının səbəblərindən ola bilər. Bu vəziyyət onurğanın sabitliyinə təsir edərək boyun əzələlərinin gərginləşməsinə səbəb ola bilər.
Stres və Təşviş: Stres və təşviş bədəndə əzələ gərginliyinə yol aça bilər. Boyun nahiyəsindəki əzələlər də bu vəziyyətdən təsirlənə bilər və tutulma meydana gələ bilər.
Travma və ya Zədələnmələr: Boyun nahiyəsinə alınan zərbə, qəzalar və ya idman zədələri də boyun tutulmasına səbəb ola bilər. Bu vəziyyət boyun əzələlərinin ani bir şəkildə gərginləşməsi ilə ortaya çıxır.
Boyun tutulmasına nə yaxşı təsir edir?
Müalicə seçimləri və rahatlaşdırıcı tətbiqlər boyun tutulması əlamətlərini yüngülləşdirmək və sağalmanı sürətləndirmək məqsədilə istifadə edilə bilər. Hər hansı bir müalicə planına başlamazdan əvvəl bir tibb mütəxəssisi ilə məsləhətləşmək vacibdir. Tətbiq ediləcək müalicə planı, şəxsin ümumi sağlamlıq vəziyyətinə və şikayətlərinə görə müəyyən edilməlidir.
Boyun tutulmasına yaxşı təsir edən tətbiqlər aşağıda verilmişdir:
Soyuq və İsti Kompreslər: Boyun nahiyəsinə soyuq kompres tətbiq etmək ağrını və iltihabı azalda bilər. Soyuq kompres damarları daraldaraq şişkinliyi nəzarət altında saxlaya və sinir uclarına təzyiqi azaldaraq ağrını yüngülləşdirə bilər. Daha sonra isti kompreslərdən istifadə edərək əzələləri boşaltmaq və qan dövranını artırmaq faydalı ola bilər. İsti tətbiqlər əzələ spazmlarını aradan qaldıra və sağalma prosesini dəstəkləyə bilər.
İstirahət: Boyun tutulması zamanı boyun əzələlərini dincəltmək vacibdir. Fəaliyyətləri məhdudlaşdırmaq, boyun nahiyəsini çox yükləməmək və düzgün yataq və yastıqdan istifadə etmək sağalma prosesini sürətləndirə bilər.
Ağrıkəsicilər və İltihab Əleyhinə Dərmanlar: Ağrıkəsicilər və iltihab əleyhinə dərmanlar boyun tutulması kimi hallarda tez-tez istifadə olunan dərman sinifləridir. Bu dərmanlar ağrını yüngülləşdirmək və iltihabı azaltmaq məqsədilə seçilir. Xüsusilə iltihabi vəziyyətləri nəzarət altına alaraq ağrı hissini azalda bilərlər. Bu dərmanların istifadəsi ilə bağlı doza və müddət mövzusunda həkiminizin tövsiyələrinə əməl etmək vacibdir.
Əzələ Gevşədici Dərmanlar: Əzələ gevşədici dərmanlar, əzələ spazmlarını yüngülləşdirmək və əzələləri rahatlaşdırmaq məqsədilə istifadə olunur. Boyun tutulması tez-tez əzələ gərginliyi ilə əlaqəlidir. Buna görə də əzələ gevşədici dərmanlar bu vəziyyətin idarə olunmasında təsirli ola bilər. Həkim tərəfindən təyin edilən əzələ gevşədici dərmanlar, mərkəzi sinir sisteminə təsir edərək əzələlərin boşalmasına kömək edir. Bu dərmanlar müalicə prosesində digər üsullarla birlikdə istifadə edilərək daha təsirli nəticələr əldə olunmasına yardım edə bilər.
Məşq Proqramları: Fizioterapiya mütəxəssisləri boyun tutulması müalicəsində şəxsə özəl məşq proqramları tərtib edərək təsirli nəticələr əldə etməyi hədəfləyirlər. Bu proqramlar boyun əzələlərini gücləndirmək, elastikliyi artırmaq və ümumilikdə boyun nahiyəsinin sağlamlığını yaxşılaşdırmaq üzərində fokuslanır. Mütəxəssislər xəstənin fərdi vəziyyətini qiymətləndirir və spesifik məşqlər tövsiyə edərək xəstənin reabilitasiya prosesini dəstəkləyir.
Manual Terapiya: Fizioterapevtlər tərəfindən tətbiq olunan manual terapiya boyun tutulması olan şəxslər üçün effektiv bir müalicə seçimidir. Bu terapiya üsulu masaj, manipulyasiya və gərmə texnikalarını əhatə edir. Fizioterapevt əl bacarığı və təcrübəsi ilə əzələ gərginliyini azalda, oynaqların hərəkət diapazonunu artıra və xəstənin ağrı və narahatlıq hissini yüngülləşdirə bilər.
Dəstəkləyici Boyunluqlar: Dəstəkləyici boyunluqlar boyun nahiyəsinə dəstək vermək, hərəkəti məhdudlaşdırmaq və əzələlərə istirahət imkanı tanımaq məqsədilə istifadə olunur. Xüsusilə kəskin hallarda və ya müəyyən fəaliyyətlər zamanı dəstək təmin etmək üçün istifadə edilə bilərlər. Uzun müddətli istifadənin əzələ zəifliyinə səbəb ola biləcəyi unudulmamalıdır. Bu səbəbdən, boyunluq istifadəsi ilə bağlı mütəxəssislə məsləhətləşmək vacibdir.
Cərrahiyyə (Əməliyyat): Boyundakı tutulma adətən cərrahi müdaxilə tələb etmir, lakin nadir hallarda əməliyyat bir seçim ola bilər. Disk yırtığı, onurğanın daralması və ya ciddi travmatik zədələnmələr kimi hallarda cərrahi müdaxilə nəzərdən keçirilə bilər.
Masaj: Masaj, boyun tutulması kimi vəziyyətlərlə mübarizə aparmaq üçün tez-tez istifadə olunan bir tətbiqdir. Yüngül bir masaj boyun əzələlərini rahatlaşdıraraq ağrını yüngülləşdirə bilər. Bu üsul qan dövranını artıra, əzələ spazmlarını aradan qaldıra və ümumilikdə əzələlərin boşalmasına kömək edə bilər. Masaj edilərkən diqqətli olmaq və həddindən artıq təzyiqdən çəkinmək lazımdır. Xüsusilə boyun nahiyəsi həssas anatomik quruluşuna görə zərif bir toxunuş tələb edir.
Boyun tutulmasının qarşısı necə alınır?
Bəzi sadə tədbirlər görərək bu narahatlığın yaranma riskini azaltmaq mümkündür. Boyun tutulmasının qarşısını almaq üçün edilə biləcəklər bunlardır:
Düzgün qamət vərdişləri əldə etmək,
Erqonomik iş mühiti yaratmaq,
Müntəzəm fasilələr vermək və istirahət etmək,
Uzun müddət eyni vəziyyətdə qalmaqdan çəkinmək,
Düzgün döşək və yastıq seçimi,
Fəaliyyətdən əvvəl isinmə hərəkətləri etmək,
Soyuq havalarda boyun və çiyinləri isti saxlamağa diqqət etmək,
Ağırlıqları diqqətlə qaldırmaq.
Boyun tutulmasının qarşısını almaq üçün bu tövsiyələrə diqqət etmək ümumi sağlamlığınızı yaxşılaşdıra və gündəlik həyat keyfiyyətinizi artıra bilər. Lakin şiddətli ağrı və ya davamlı narahatlıq halında bir tibb mütəxəssisi ilə görüşmək vacibdir.
Səhifənin məzmunu yalnız məlumat məqsədi daşıyır. Diaqnoz və müalicə üçün mütləq həkiminizlə məsləhətləşin.
