Kanal daralması (onurğa stenozu)

Kanal stenozu onurğa kanalının, sinirlərin və digər strukturların həmin kanalla əlaqə saxladığı tunellərin daralmasıdır.

Onurğa kanalının daralması adətən yaşlılıqla bağlı dəyişikliklər, o cümlədən fəqərələrdən birinin hərəkəti nəticəsində baş verir.

Onurğa kanalının və ya sinirləri qoruyan yan kanalların daralması çox vaxt onurğa beyninin sinir kökünün sıxılması ilə nəticələnir. Kanalın diametri daraldıqca sinirlər qıcıqlanır.

Kanalın daralmasına nə səbəb olur?

Onurğa stenozu onurğa kanalının daralmasıdır. Bu daralma onurğa sinirlərinə və ya onurğa beyninə təzyiq göstərir. Bəzi xəstələr stenozla doğulsa da, ən çox 50 yaşdan yuxarı insanlarda rast gəlinir. Yaşlandıqca onurğanın aşınması artır.

Kanalın daralmasının səbəbləri;

Artrit (onurğanın bağları qalınlaşır və sərtləşir)
Osteofit əmələ gəlməsi (sümüklərdə və oynaqlarda sümük böyüməsi),
Travma (qəza və s.)

Lomber kanal stenozu nədir?

(LSS) Lomber stenoz və ya bel kanalının daralması, xüsusilə uzun müddət gəzərkən və ya ayaq üstə durarkən omba, bud və ya ayağa yayılan ağrı və uyuşmalara səbəb olur. Xəstə istirahət etdikdə, oturduqda və ya irəli əyildikdə ağrı adətən azalır. Lomber stenoz yaşlanma ilə əlaqələndirilir və daha çox 60 yaşdan yuxarı şəxslərdə rast gəlinir.

Lomber kanal daralmasının simptomları

Gedib gələn bel ağrısı
Siyatik, ombalarda başlayan, aşağıya doğru uzanan və ayaqlara qədər davam edə bilən ağrıdır
Ayaqlarda uyuşma
Ayaqlarda zəiflik

Adətən uzun müddət ayaq üstə durduqda, yeridikdə və ya eniş bir yeri endikdə hiss edilir.

Servikal kanalın daralması nədir?

Servikal stenoz boyun onurğa kanalının daralmasıdır. Servikal stenoz sinir köklərinin sıxılmasına səbəb ola bilər və onurğa beyni və sinirin funksiyasına təsir göstərərək, servikal radikulopatiya və ya servikal miyelopatiya ilə əlaqəli simptomlara səbəb ola bilər. Bununla belə, buna travmatik sınıqlar, yırtıq disklər və şişlər də səbəb ola bilər.

Boyun servikal kanal daralmasının əlamətləri

Boyun və ya qollarda ağrı
Qol və ayaq disfunksiyası
Əllərdə zəiflik, sərtlik
Ayaq zəifliyi, gəzməkdə çətinlik çəkmək, tez-tez yıxılmaq
Sidik kisəsi və bağırsağa doğru irəliləyərək sidik qaçırmağa səbəb ola bilər
Propriosepsiyanın azalması

Kanal daralması üçün fizioterapiya

Fiziki müalicə metodları kimi istifadə olunan bəzi üsullar bunlardır:

Onurğa kanalının daralması – manual terapiya – Bu, sərt oynaqları və əzələləri rahatlaşdırır, onurğada fəqərələrin daha yaxşı hərəkət etməsinə imkan verir, beləliklə də sinir sıxılmasını azaldır. Bu üsulu fizioterapevtlər tətbiq edə bilər.
Onurğa kanalının daralması məşqləri – Onurğa kanalı daralan insanlar tez-tez onurğa sütununa yaxşı təsir edən məşqlərdən faydalanmalıdırlar. Qəyd edək ki, fizioterapevtlər tərəfindən edilən məşqlərin xəstələr üçün bütün digər tətbiqlərdən daha əhəmiyyətlidir.
Onurğa kanalının daralması üçün duruş – Məsələn, beldə qövsvari əyrilik kanalda daralma dərəcəsini artırır. Buna görə də xəstə düzgün duruş qaydasını öyrənməlidir.
Hidroterapiya – isti suya əsaslanan bu metod ən çox rahatlama təmin edən üsullar arasındadır. Çünki onurğa yükü azalır və sərt onurğa oynaqlarına hərəkətlilik bərpa olunur.
Kanalın daralması üçün quru iynə; Quru iynənin əzələ spazmlarına olan stimullaşdırıcı təsirini nəzərə alsaq, ən vacib köməkçi üsullardan biridir.

Kanal daralmasının cərrahi müalicəsi

Onurğanın cərrahi müalicəsi (açıq dekompressiya və ya laminektomiya) ilə onurğanın anatomiyasını dəyişdirilir və sinirlər üçün daha çox yer açılır. Təxminən 80% hallarda təsirli olur, lakin nəticələr 5 il ərzində daha da pisləşir.

Onurğa kanalının daralmasına qarşı iynə müalicəsi

Kortikostreroid İnyeksiyalar

Bu üsul birbaşa epidural boşluğa – onurğa kanalının içərisindəki maye ilə dolu kisəyə tətbiq olunur. İstifadə olunan dərman kortikosteroid və lokal anestezik birləşməsidir, birlikdə onurğa kanalında iltihabı azaldır və ağrıları aradan qaldırır. Kortikosteroidlər adətən 24-72 saat ərzində təsir göstərir. Ağrının kəsilməsi isə həftələr və ya aylar çəkə bilər. Hətta bəzi insanlar üçün epidural inyeksiya ümumiyyətlə faydasız ola bilər. Lokal anesteziya ilə həyata keçirilir. Proses təxminən 30 dəqiqə çəkir. Əksər insanlar inyeksiya yerinin ətrafında yaranan ağrıdan başqa minimal yan təsirlərlə qarşılaşırlar və ertəsi gün normal fəaliyyətə qayıda bilirlər.

Faset Oynağının İnyeksiyaları

Faset oynaqları onurğa boyunca fəqərələri birləşdirən oynaqlardır. Bu oynaqlar onurğanın elastikliyini təmin edir və hərəkətə imkan verir. Bu oynaqlardan hər hansı biri qıcıqlanırsa və ya iltihablanırsa, sümük toxuması şişir və yaxınlıqdakı sinir köklərinə ağrılı təzyiq göstərir. Faset oynaq inyeksiyasını həkimlər birbaşa təsirlənmiş faset oynağına yönəldirlər. Anesteziya oynaqda ağrıları müvəqqəti olaraq azaldır. Kortikosteroidlər oynaqda iltihabı və ölçüsünü azaldır. Həmçinin təsirlənmiş sinir köklərinə təzyiqi azaldır. Həkimlər, inyeksiyanı faset oynağının doğru hissəsinə tətbiq etmək üçün onurğa və oynaqların canlı görüntülərini təmin edən flüoroskop adlı xüsusi rentgen şüasından istifadə edirlər. Bu proses 15-30 dəqiqə ərzində davam edir və eyni gün evə qayıtmaq mümkündür. Əksər insanlar heç bir yan təsir görmür və ertəsi gün normal fəaliyyətə davam edirlər.