Bel və boyun ağrıları

Bel Ağrısı: Səbəb və müalicəsi

Bel ağrısı xəstəlik sayılmasa da, diskomfort hissi yaradır. Aparılan araşdırmalar göstərir ki, bu, ciddi bir xəstəliyə səbəb olmur.

Bel ağrısı riskini azaltmaq üçün gündəlik həyatımızda diqqət etməli olduğumuz nüanslar var. Alınan tədbirlərə baxmayaraq beliniz hələ də ağrıyırsa, evdə tətbiq edə biləcəyimiz sadə üsullarla ağrını qısa müddətdə yox edə bilərsiniz.

Bel ağrılarının əməliyyatsız müalicəsi müasir texnologiyanın köməyi ilə son dərəcə uğurlu nəticələr verir. Yalnız çox kiçik bir qrup insan üçün əməliyyat tələb edilə bilər.

Qəbula yazılın və bel ağrısı olmadan yaşayınDoktor Vüqar Aslanlı - Kayropraktika uzmanı

Qəbula yazılmaq

Bel ağrısına nə səbəb olur?

Bel bölgəsindəki müxtəlif toxumalarda meydana gələn problemlər bel ağrısına səbəb ola bilər. Bu suala düzgün cavab verə bilmək üçün gəlin bel nahiyəsinin strukturunu qısaca nəzərdən keçirək;

Bel nahiyəsi bir-birinin üzərində müəyyən balansla düzülmüş, aralarında çoxlu əlaqə olan müxtəlif toxumaların bütövlükdə işlədiyi bölgədir;

Onurğa sümükləri
Fəqərələr arasındakı oynaqlar və bağlar
Onurğa beyni və onurğa beynindən çıxan həssas sinirlər
Onurğa ətrafını əhatə edən əzələlər

Yuxarıda təsvir edilən strukturlardan hər hansı birində baş verən gərginlik, aşınma və ya iltihab ağrıya səbəb ola bilər. Bundan əlavə, qarın orqanlarının və ya dərinin bəzi xəstəlikləri də bel bölgəsində ağrıya səbəb ola bilər.

Onurğa sümükləri arasında yerləşən onurğa kanalından çıxan həssas sinir kökləri bel bölgəsindən aşağı omba və ayaqlara qədər uzanaraq ağrıların bu nahiyələrə yayılmasına səbəb ola bilər.

Bütün bel ağrıları risklidir?

Bel ağrısının təxminən 98%-də xəstəlik riskinə rast gəlinmir. Birdən başlayan və adətən ağır yük qaldırma səbəbi ilə əzələ sərtləşməsindən qaynaqlanan ağrı, demək olar ki, heç bir müalicəyə ehtiyac olmadan qısa müddət sonra öz-özünə yox olur.

Adi bel ağrılarının səbəbləri nələrdir?

Tibbi baxımdan ağrı iki ayrı sinifə bölünür: kəskin və ya xroniki.

Kəskin ağrı bir neçə saat, bir neçə gün, hətta bəzən bir neçə həftə davam edə bilən daimi olmayan ağrıdır.

Xroniki ağrı üç aydan çox davam edən və bəzən ömür boyu davam edə bilən davamlı ağrıdır.

Artıq çəki

Bel ağrısının əsas səbəblərindən biri artıq çəkidir. Həddindən artıq çəki belin lazımsız yüklənməsinə, belin həddindən artıq gərginləşməsinə, oynaqların və bağların gərginləşməsinə, tədricən aşınmaya və əzələlərdə gərginliyə səbəb ola bilər. Arıqlamaq ağrılardan xilas olmağa kömək edə bilər.

Oturaq həyat tərzi

Oturaq həyat tərzi əzələlərimizin və oynaqlarımızın güc və elastikliyini itirməsinə səbəb olur. Xüsusilə bel əzələlərinin zəifliyi ağrıya səbəb olur. Bel məşqləri etmək ağrı riskini azaltmaq üçün çox əhəmiyyətlidir.

Yanlış pozisiya

Yerə əyilib ağır əşyaları qaldırmaq belimizdəki oynaqlara təzyiqi artıraraq onların tez gərginləşməsinə səbəb olur. Buna görə də ağır yüklərdən qaçınmaq, qaldırmalı olsaq belə, belimizi deyil, dizlərimizi əyərək qaldırmaq tövsiyə olunur.

Uyğun olmayan stol/stul

Xüsusilə kompüterlə işləyərkən masa arxasında əyilib oturmaq onurğanın tarazlığını pozur. Uzun saatlar masa başında işləyənlərin istifadə etdiyi kresloların bel nahiyəsini dəstəkləyə bilməsi bel sağlamlığı üçün vacibdir. İş kreslosunda bel üçün kifayət qədər dəstək verəcək bir yamac yoxdursa, bel nazik yastıqla dəstəklənməli və iş masasının hündürlüyü çox aşağı olmamalıdır.

Yanlış oturma mövqeyi və uzun müddət oturmaq

İş masasında və ya divanda uzun müddət hərəkətsiz oturmaq bel ağrılarına səbəb ola bilər. Oturma mövqeyi mahiyyət etibarı ilə insan orqanizmi üçün təbii və anatomik cəhətdən uyğun bir mövqe deyil. Bəşər tarixinin heç bir dövründə bəşər övladı bugünkü həyat tərzində olmamışdır. Oturarkən yastıq funksiyasını yerinə yetirən fəqərələr arasındakı disk oynaqlarında təzyiq artır, oynaqlar daha tez köhnəlir, əzələlər sərtləşməyə başlayır, bel ağrıları daha asan yaranır. İş zamanı tez-tez fasilələr vermək, oturduğunuz yerdən qalxmaq, hərəkət etmək, mümkünsə sadə bel hərəkətləri etmək ağrının yaranmasının qarşısını alır.

Yanlış ayaqqabı seçimi

Həddindən artıq hündürdaban ayaqqabı ayaq üstə və yeriyəndə onurğanın tarazlığını pozur. Tamamilə düz dabanlı olan ayaqqabı da beldə narahatlıq yarada bilər. Bir və ya iki santimetr qalınlığında olan daban bel sağlamlığı üçün idealdır.

Yanlış yataq seçimi

Yatağınızda arxası üstə uzanarkən bədəninizin bütün hissələrinə bərabər dəstək verməli, çarpayı ilə beliniz arasında boşluq olmamalıdır. Yataq seçərkən nəzərə alınmalı olan şey bədən çəkisi, bədənimizin çarpayıya nə qədər yük qoyacağıdır. Bədən çəkisi çox olanlar daha sərt döşəklərdən, çəki problemi olmayanlar isə orta sərtlikdə olan döşəklərdən istifadə etməlidirlər. Bədən çəkisinə uyğun olmayan, həddindən artıq sərt və ya yumşaq döşəklər də bel ağrılarına səbəb ola bilər.

Ağır Çantalar

Əlinizdə və çiyninizdə daşıdığınız çantanın ağırlığını tarazlaşdırmaq üçün onurğanız əks tərəfə əyilir. Onurğanın yan tərəfə əyilməsi fəqərələr və ətrafdakı əzələlər arasındakı oynaqlarda balanssız yük yaradara bel və arxa nahiyədə ağrılara səbəb olur.

Siqaret çəkmək

Siqaret, oksigenin fəqərələr arasındakı hüceyrələrə daha az çatmasına səbəb olur. Bu da oynaqları köhnəldir və ağrı yaradır. Eyni zamanda siqaret çəkənlər çəkməyənlərə nisbətən daha çox öskürür və öskürək beldəki oynaqların daha tez köhnəlməsinə səbəb olur.

Stress

Stress, arxa əzələləri gərginləşdirir, müalicəyə baxmayaraq uzun müddət davam edən əzələ sərtliyinə səbəb olur.

Bel ağrılarına səbəb olan xəstəliklər

Ən çox görülən xəstəliklər aşağıdakılardır:

Disk yırtığı
Fəqərələr arasındakı oynaqların aşınması
Bel sürüşmələri
Onurğa kanalının stenozu
Kalsifikasiyalar
Onurğanın struktur pozğunluqları və əyrilikləri
Sakroiliak birgə xəstəliklər
Travma və ya osteoporoz səbəbiylə onurğa sümüklərində qırıqlar
Onurğa beynini əhatə edən sümüklərin və ya toxumaların iltihabı
Fibromiyalji

Gənclərdə bel ağrısına nə səbəb olur?

Əzələ ağrıları

Xüsusilə aktiv işləyən insanlarda gənc yaşlarda bel və kürək nahiyəsində görülən ağrıların çoxu əzələ sərtliyindən qaynaqlanır. Ağır iş görmək, ağır əşyaları qaldırmaq və ani hərəkətlər bel əzələlərinin gərginliyinə və sərtliyinə səbəb ola bilər. Bel nahiyəsindəki əzələlərin və bağların ani daralması və gərginləşməsi yalnız mikroskopla görünən çox kiçik yırtıqlara səbəb ola bilər. Ağrının intensivliyi gərginliyin şiddətindən və əzələ spazmının şiddətindən asılı olaraq dəyişə bilər.

Ağrı yeriməyə, oturmağa və ya hərəkət etməyə mane olan səviyyəyə çata bilər və həyat keyfiyyətini poza bilər.

Ağrı bəzən beldən aşağı omba, qasıq, bud kimi nahiyələrə yayılsa da, dizə qədər getmir. Bəzən xəstələr o qədər şiddətli ağrılar yaşayırlar ki, hətta belinə toxunmağa dözə bilmirlər.

Disk yırtığı və siyatik ağrısı

Aşağı bel ağrısı omba, ayağa yayılarsa, siyatik ola bilər. Siyatik deyilən hal siyatik adlı sinirin kökünün sıxılması və təzyiq altında olması səbəbi ilə omba və ayaqda ağrı və uyuşma hissini ifadə edir.

Siyatik ağrısı adətən uzunmüddətli, davamlı bir ağrıdır və əzələ sərtliyində olduğu kimi birdən-birə alovlanan və bir neçə gün ərzində yox olan ağrılardan deyil. Siyatik ağrıları beldən çox omba, ayaq və ayaqlarda hiss edilə bilər. Siyatik ağrıları adətən uzun müddət ayaq üstə durduqdan və ya oturduqdan sonra yaranır. Gəzinti ağrıları artıra və bəzən də aradan qaldıra bilər.

Degenerativ disk xəstəliyi

Degenerativ disk xəstəliyi onurğa sümüklərinin gövdələri arasında yerləşən disk birləşməsi dediyimiz oynağın ağrılı aşınmasını təsvir edir. Disk oynağı köhnəlməyə başlayanda bel ağrısına, əzələ sərtliyinə, beldən bud nahiyəsinə qədər ağrıya və bəzən siyatikaya səbəb ola bilər.

Bel sürüşməsi

Bel sümüyünün sürüşməsi və onurğa sümüklərindəki balansın pozulmasıdır. Bir onurğa sümüyü digərinə nisbətən irəli və ya geri sürüşür və bel sürüşməsi yaranır. Bu da öz növbəsində ağrıya səbəb olur.

Revmatik xəstəliklər

Revmatik xəstəliklər bədəndəki bütün oynaqlara, eləcə də onurğanın bel nahiyəsindəki oynaqlara təsir edə bilər.

Onurğanın əyrilikləri

Onurğanın yan əyilmələri (skolioz) və ya öndən arxaya əyilmələr (kifoz) onurğanın tarazlığını pozaraq bel ağrılarına səbəb ola bilər.

60 yaşdan yuxarı bel ağrılarının səbəbləri

Yaşlandıqca sümüklərimizdə və oynaqlarımızda yaşa bağlı bəzi dəyişikliklər baş verir, məsələn, saçlarımız ağarır və dərimiz qırışır. Sümükləri bir-birinə bağlayan bağlar əhənglənməyə və qalınlaşmağa başlayır, disk oynaqları isə qurumağa, köhnəlməyə və tədricən çökməyə başlayır.

60 yaşdan yuxarı insanlarda bel nahiyəsində ağrılar adətən onurğanın arxa hissəsinin aşınması nəticəsində yaranır. Bu dövrdə onurğa sisteminin yaşlanması ilə əlaqədar inkişaf edən kalsifikasiya ön plana çıxır. Kalsifikasiya səbəb olur:

Faset oynağı sindromuna,
Onurğa kanalının stenozu kimi xəstəliklərə

Yaşlı xəstələrdə osteoporoz səbəbi ilə onurğa sınıqlarına da rast gəlinir.

Nə vaxt həkimə müraciət etməliyik?

Evdə görülən sadə tədbirlərlə şikayətlərin çoxu bir neçə həftə ərzində öz-özünə yox olur. Aşağıdakı hallarda mütəxəssis həkimə müraciət etməyiniz tövsiyə olunur;

Ağrınız bir neçə həftədən çox davam edərsə
Əgər istirahətə baxmayaraq ağrı azalmırsa
Ağrı həyat keyfiyyətimizə və gündəlik fəaliyyətlərimizə təsir etməyə başlayırsa
Ağrı beldən ayağa yayılmağa başlayırsa
Ayaqda zəiflik, uyuşma və ya hissiyat itkisi varsa

Bəzi hallarda ağrı mühüm sağlamlıq problemlərinin əlaməti ola bilər;

Defekasiya və ya sidik ifrazı ilə bağlı probleminiz varsa
Əgər qızdırma və ya kilo itkisi ilə müşayiət olunursa
Ağrı yıxılma və ya bir zərbədən sonra başlayıbsa

Həkiminizin şikayətlərinizi tam şəkildə anlaması və sizə uyğun müalicə planı təqdim etməsi üçün ağrınızın bəzi xüsusiyyətləri haqqında ona ətraflı məlumat verməyiniz məqsədəuyğun olardı.

Ağrı nə vaxt başlayıb
Ağrı tam olaraq haradadır, omba və ya ayağa şaxələnirmi
Ağrının intensivliyi nədir?
Hansı hərəkətlərlə və nə ilə artan ağrı hiss edirsiniz?

Həkiminiz verdiyiniz məlumata əsasən ağrınızı aşağıdakı üç qrupdan birinə təsnif etməyə çalışacaq;

Təmiz Bel Ağrısı

Bel bölgəsi ilə məhdudlaşır, ağrı omba və ya ayaqlara yayılmır. Bu, ani və kəskin ağrı ola bilər və ya oturma, irəli əyilmə və yerimə kimi gündəlik hərəkətlərə təsir edən daha yüngül və davamlı ağrı ola bilər. Adətən ayaq üstə durmaq, yerimək, əyilmək kimi bəzi fiziki fəaliyyətlər zamanı baş verir və istirahətlə rahatlaşır.

Siyatik Ağrısı

Bel nahiyəsində ağrıların səbəbi bel nahiyəsində siyatik sinirin kökünün sıxılması və qıcıqlanması səbəbi ilə olur. Beldən ombaya qədər olan ağrı, beldə hiss edilən ağrıdan daha şiddətli ola bilər. Adətən ağrı bir ayağa qədər yayıla bilər.

Əks Olunan Ağrı

Söndürülmüş ağrı dediyimiz bu ağrı, bel mərkəzli ağrının qasıq, bud və ya bud nahiyəsinə əks olunmasıdır. Adətən maksimum diz qapağına qədər yayılır.

Ağrının yerindən başqa, nə qədər davam etdiyini bilmək də vacibdir;

Diaqnoz üçün köməkçi testlər hansılardır?

Xəstənin şikayətləri 6 həftədən çox davam edərsə, düzgün müalicə planı üçün ağrının dəqiq səbəbini ətraflı şəkildə araşdırmaq lazımdır. Həkiminiz verdiyiniz məlumatlara və müayinə əsasında ağrınızın səbəbini ortaya qoymağa çalışacaq.

Rentgen müayinələri

Normal rentgen müayinələri ilə fəqərələr arasında disk oynaqları görünmür. Bu müayinə yalnız oynaqda kollaps olub-olmadığını, oynaq hündürlüyündə azalma olub-olmamasını, oynaqlarda kalsifikasiya olub-olmadığını göstərə bilər. X-şüaları onurğa sümüklərindəki qırıqlar, onurğa əyrilikləri və bel sürüşmələri haqqında da məlumat verir. Disk yırtığına yalnız rentgen müayinəsi ilə diaqnoz qoymaq düzgün deyil.

Kompüter tomoqrafiyası

Xüsusilə əhənglənmələri, sümükləşmiş yırtıqları, onurğa sınıqlarını və onurğa kanalının kalsifikasiyaya bağlı stenozunu araşdırmaq üçün dəyərli bir testdir.

MRT

Bel bölgəsindəki sinirlər, bağlar, əzələlər kimi toxumaları ətraflı və 3 ölçüdə araşdırır. Sinirlərin sümük və digər toxumalarla əlaqəsi, disk oynağının köhnəlməsi, bel yırtığının və onurğa kanalının darlığının xüsusiyyətləri kimi suallara dəqiq cavab verə bilən bir müayinədir.

EMG

EMQ müayinəsi sinirlərin normal fəaliyyət göstərib-göstərmədiyi barədə məlumat verir. Sinirin nə dərəcədə və nə qədər müddət ərzində təsirləndiyini, sinirdə hər hansı zədə olub-olmadığını obyektiv olaraq ölçən elektrofizioloji müayinədir.

Qan testləri

Həkim tələb edərsə, gərəkli ola bilər.

Müalicələrimiz